ایران به تکنولوژی فرآوری عناصر نادر دست یافت

به گزارش خبرنگار مهر، اردشیر سعدمحمدی مدیر عامل اسبق ملی مس امروز در نشست خبری دستاوردها در حوزه عناصر نادر خاکی، گفت: تقسیم بندی در مباحث صنعتی در دنیا به دو دسته صنایع پایین دست و صنایع‌های تک است. ما در صنایع‌های تک سرمایه گذاری شایانی نداریم و ارزش افزوده به لحاظ اقتصادی در صنایع‌های تک با صنایع معمولی قابل قیاس نیست، بنابراین فراهم سازی شرایط‌های تک برای سرمایه گذاری در کشور حائز اهمیت است.

مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات افزود: برای سرمایه گذاری در صنایع‌های تک به مواد اولیه نیاز است که یکی از آنها عناصر نادر خاکی است. این عناصر کاربردهای زیادی در صنایع پیشرفته دارند و می‌توانند فرصت‌های سرمایه گذاری با ارزش افزوده بالا در کشور ایجاد کنند که در اقتصاد ملی می‌تواند تأثیر بسیاری داشته باشد.

وی ادامه داد: در موضوع عناصر خاکی، اگرچه جدا کردن اکسیدهای نادر خاکی از یکدیگر بسیار اهمیت دارد، اما اقتصادی بودن جدایش اهمیت بیشتری دارد. در شرایط فعلی ما به جداسازی عناصر گروه لانتانیدها ها دست یافته ایم که ۱۵ عنصر در آن وجود دارد که شامل سریوم، ساماریوم، پرازئودیمیموم و … است.

سعدمحمدی تصریح کرد: چین از جمله کشورهایی است که ذخیره مناسب و دانش این کار را دارند. این کشور ۴۴ میلیون تن ذخیره دارد و میزان استخراج آن با بالاترین استخراج ۲۴۰ هزار تن در سال است. ویتنام ۲۲ میلیون تن ذخیره خالص دارد و علاوه بر این کشورهای آمریکا، روسیه، استرالیا نیز این ظرفیت‌ها را دارند.

مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات گفت: در دو معدن کشور حدود ۱۲۵ میلیون ذخیره وجود دارد. اما نقاط بسیار با ارزش تر با عیارهای بسیار بالاتر وجود دارد که می‌تواند در آینده اقتصادی بودن فرآیند را تضمین کند. در حال حاضر به صورت پایلوت به این دانش دست یافته ایم و تفکیک عناصر نادر خاکی را نیز انجام داده ایم؛ در مرحله بعد باید به ایجاد سرمایه گذاری برای تولید فکر کنیم و در ادامه نیز باید امکان سرمایه گذاری برای صنایع‌های تک را فراهم سازیم.

وی در ادامه به کاربردهای گسترده عناصر نادر خاکی در صنایع پیشرفته اشاره کرد و گفت: این عناصر در تولید تجهیزات الکترونیکی، مگنت ها، آهن رباهای دائمی که در تولید ژنراتورها به کار گرفته می‌شود، تکنولوژی پزشکی، سیستم‌های خنک کننده و … کاربرد دارد.

از ظرفیت تولید ۵۱ میلیون تن فولاد عبور کرده ایم

سعدمحمدی با بیان اینکه از ظرفیت تولید ۵۱ میلیون تن فولاد عبور کرده‌ایم، گفت: برای تولید آلیاژهای فولادی خاص به عناصر خاکی نادر نیاز است. بنابراین ما در ابتدای مسیر قرار داریم که در آینده در بحث صنعت و معدن شرایط جدیدی را برای کشور ایجاد کند.

گفتنی است یک شرکت داخلی موفق به تولید کنسانتره مونازیت شده که در این ماده، ۱۷ عناصر نادر خاکی وجود دارد و به زودی کارخانه تولید انبوه این اکسیدها احداث خواهد شد. عناصر نادر خاکی شامل ۱۷ عنصر شیمیایی حیاتی است که به دلیل ویژگی‌های خاص فیزیکی و شیمیایی خود، در بسیاری از صنایع پیشرفته و فناوری‌های نوین کاربردهای گسترده ای دارند. این عناصر که شامل لانتانیدها، اسکاندیم و ایتریم می‌شوند در ساخت آهن رباهای دائمی، باتری‌های پیشرفته، کاتالیزورها، نمایشگرهای الکترونیکی، داروهای خاص، تجهیزات مخابراتی و تجهیزات تخصصی دفاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این عناصر نادر خاکی نقش مهمی در صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر مانند توربین‌های بادی و خودروهای الکتریکی ایفا می‌کند، زیرا به بهبود کارایی و کاهش وزن تجهیزات کمک می‌کنند. ذخایر جهانی عناصر نادر خاکی عمدتاً در کشورهای چین، آمریکا، روسیه، هند و استرالیا متمرکز شده است.

در ایران ذخایر مونازیت به عنوان یکی از منابع مهم عناصر نادر خاکی شناخته می‌شوند که با داشتن ذخایر قابل توجهی از این عناصر در مخروط افکنه مروست و به صورت کلی زون سنندج سیرجان، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یکی از تولید کنندگان عمده در منطقه و حتی جهان دارد. میزان تقاضای عناصر نادر خاکی از سال ۲۰۲۳ تا سال ۲۰۳۳ از ۲۰۰ هزار تن به حدود ۳۰۰ هزار تن خواهد رسید. پیش بینی‌ها نشان می‌دهند که بیشترین تقاضا مربوط به عنصر نئودیوم است که این عنصر از مواد اولیه اصلی مورد استفاده در صنایع مگنت ها و سپراتورها می‌باشد.