امنیت غذایی در ایران؛ از ظرفیت‌های کشاورزی تا چالش‌های مدرن
ساره حسینی، دانش آموخته دکترای علوم و صنایع غذایی در گفت و گو با ایسنا گفت: امنیت غذایی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار، مفهومی چندبعدی است که اولین بار در دهه ۱۹۷۰ توسط سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد مطرح شد، این مفهوم به دسترسی مداوم همه افراد به غذای کافی، ایمن و مغذی اشاره دارد و نه‌تنها برای بقای انسان ضروری است، بلکه با کاهش فقر، بهبود سلامت و افزایش تاب‌آوری جوامع در برابر بحران‌ها ارتباط مستقیم دارد.
عضو گروه پژوهشی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی افزود: امنیت غذایی فراتر از تولید غذا است و شامل زنجیره‌ای از عوامل از تولید تا مصرف می‌شود، بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۳، حدود ۸۲۸ میلیون نفر در جهان در سال ۲۰۲۲ با گرسنگی مزمن مواجه بودند. کمبود غذا یا دسترسی به غذای ناسالم می‌تواند منجر به سوءتغذیه، کم‌خونی و بیماری‌های مزمن شود.
حسینی با اشاره به اینکه امنیت غذایی با افزایش بهره‌وری نیروی کار و کاهش هزینه‌های درمانی، به رشد اقتصادی کمک می‌کند، تأکید کرد: کشورهایی که امنیت غذایی بالاتری دارند، معمولاً شاخص توسعه انسانی بهتری نیز دارند. همچنین، امنیت غذایی پایدار نیازمند مدیریت منابع طبیعی است تا نسل‌های آینده نیز از این منابع بهره‌مند شوند.
وی ادامه داد: اهمیت امنیت غذایی در مواجهه با چالش‌های مدرن مانند تغییرات اقلیمی و رشد جمعیت دوچندان می‌شود، برای مثال، کاهش بارندگی تولید محصولات کشاورزی را تهدید کرده و وابستگی به واردات را افزایش داده است. از سوی دیگر، فناوری‌های نوین مانند کشاورزی هوشمند می‌توانند به بهبود تولید و کاهش ضایعات کمک کنند. با این حال، بدون سیاست‌گذاری مناسب، این پتانسیل‌ها به‌طور کامل محقق نمی‌شوند و امنیت غذایی نه‌تنها یک مسئله محلی، بلکه جهانی است؛ زیرا تجارت غذا و همکاری بین‌المللی در تأمین آن نقش کلیدی دارد.
عضو گروه پژوهشی مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه ایران با برخورداری از ظرفیت‌های کم‌نظیر کشاورزی، می‌تواند به‌عنوان یکی از پیشگامان تأمین امنیت غذایی در منطقه و جهان مطرح شود، گفت: از منظر جغرافیایی و اقلیمی، ایران کشوری استثنایی است که تنوع آب‌وهوایی گسترده‌ای را در خود جای داده است. این تنوع، امکان کشت انواع محصولات کشاورزی را از غلات در دشت‌های حاصلخیز غرب و شمال‌غرب گرفته تا محصولات گرمسیری و خرما در جنوب و برنج و مرکبات در شمال فراهم کرده است. با بیش از ۱۶ میلیون هکتار اراضی قابل کشت، ایران توانایی تولید حجم قابل‌توجهی از محصولات غذایی را داراست که در صورت بهره‌برداری بهینه، نه‌تنها نیاز داخلی را مرتفع می‌سازد، بلکه زمینه‌ساز صادرات و تقویت اقتصاد ملی خواهد شد.
وی اظهار کرد: سابقه تاریخی کشاورزی در ایران، از جمله بهره‌گیری از سامانه‌های سنتی نظیر قنات‌ها، گواهی بر دانش عمیق و انطباق‌پذیری این سرزمین با شرایط دشوار است. افزون بر این، نیروی انسانی جوان و مستعد کشور، با حمایت‌های هدفمند می‌تواند به موتور محرکه‌ای برای ارتقای تولیدات کشاورزی تبدیل شود.
حسینی با اشاره به اینکه ایران با تکیه بر توانمندی‌های طبیعی، انسانی و تاریخی خود در آستانه تحولی بزرگ در عرصه کشاورزی قرار دارد، تصریح کرد: این تحول می‌تواند امنیت غذایی را به‌عنوان پایه‌ای برای سلامت، رفاه و پیشرفت جامعه به سطحی بی‌سابقه ارتقا دهد. سرمایه‌گذاری در فناوری، آموزش کشاورزان و مدیریت بهینه منابع، آینده‌ای را نوید می‌دهد که در آن هر ایرانی به غذای سالم و کافی دسترسی داشته باشد و کشور به‌عنوان الگویی موفق در منطقه بدرخشد.
وی ادامه داد: ایران، با تکیه بر توانمندی‌های طبیعی، انسانی و تاریخی خود، در آستانه تحولی بزرگ در عرصه کشاورزی قرار دارد. این تحول می‌تواند امنیت غذایی را به‌عنوان پایه‌ای برای سلامت، رفاه و پیشرفت جامعه به سطحی بی‌سابقه ارتقا دهد.
این دانش آموخته دکترای علوم و صنایع غذایی یادآورشد: هرچند چالش‌هایی نظیر کمبود منابع آبی و تأثیرات تغییرات اقلیمی پیش روی کشاورزی ایران قرار دارد، اما این موانع با تدابیر هوشمندانه قابل مدیریت است. سرمایه‌گذاری در فناوری، آموزش کشاورزان و مدیریت بهینه منابع، آینده‌ای را نوید می‌دهد که کشور به‌عنوان الگویی موفق در منطقه بدرخشد.
وی در پایان گفت: دولت با سیاست‌های حمایتی نظیر ارائه تسهیلات مالی، بیمه محصولات کشاورزی و توسعه زیرساخت‌های توزیع می‌تواند این ظرفیت‌ها را به شکوفایی برساند. این اقدامات نه‌تنها به کاهش ضایعات کشاورزی کمک می‌کند، بلکه زنجیره تأمین غذا را کارآمدتر و پایدارتر خواهد ساخت.
انتهای پیام
