بازار نهاده ها قفل شد، بازار مرغ ملتهب | هشدار تولیدکنندگان درباره جهش دوباره قیمت
به گزارش همشهری آنلاین، در سال‌جاری وضعیت تامین نهاده‌ها نامطلوب بوده که حتی کار به مداخله دستگاه قضایی و سازمان بازرسی هم کشیده شد و چند جلسه سران قوه قضاییه به این موضوع اختصاص پیدا کرد. با این حال، مسئولیت اصلی در این حوزه بر دوش وزارت جهادکشاورزی است که با تغییرات معاونان مربوطه هم همچنان مشکل حل نشده است.
نتیجه این سوءمدیریت‌ها افزایش قیمت گوشت، مرغ و تخم‌مرغ در ماه‌های اخیر بوده است. درباره آخرین وضعیت تامین نهاده‌های صنعت مرغداری، در میزگرد تلویزیون همشهری سراغ تولیدکنندگان رفتیم. در این میزگرد حمیدرضا کاشانی، رئیس اتحادیه مرغداران تخمگذار، مجتبی رسولی تولیدکننده مرغ و محمدعلی کمالی مشاور اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی به بیان نظرات خود پرداختند.
خودکفایی تخم‌مرغ از بین رفت
حمیدرضا کاشانی، رئیس اتحادیه مرغداران تخمگذار: از سال۱۴۰۰ ایران دیگر در تولید تخم‌مرغ خودکفا شد و در سال گذشته صادرکننده تخم‌مرغ هم شدیم. در این ۳ سال حدود ۳۰۰ هزار تن صادرات تخم‌مرغ داشتیم اما در سال‌جاری با کاهش ۳۰ درصدی تولید مواجه شدیم.
علت مشکلات تولید تخم‌مرغ، بی‌توجهی به مشکلات تولیدکنندگان و کمبود مواداولیه تولید است. عدم‌تامین بموقع نهاده سبب شده که خسارت سنگینی به صنعت مرغداری وارد شود.
از ابتدای سال به مسئولان وزارت جهادکشاورزی هشدار دادیم که تامین نهاده (ذرت و سویا) دچار مشکل شده است اما توجهی نکردند و می‌گفتند هیچ نگرانی‌ای نداریم، اما به‌تدریج عرضه نهاده کمتر شد و از پایان مردادماه به بعد هیچ نهاده‌ای در سامانه عرضه نشده است. در ۲ماه گذشته تولیدکنندگان تخم‌مرغ دربه‌در دنبال نهاده هستند. اگر نهاده هم وجود داشته باشد ۲ برابر قیمت مصوب به مرغدار می‌رسد.
مسئولان وزارت جهادکشاورزی می‌گفتند ما زورمان به واردکنندگان نهاده نمی‌رسد و نمی‌توانیم به واردکنندگان فشار بیاوریم که نهاده‌ها را با قیمت مصوب بفروشند. این در حالی است که نهاده‌ها با ارز ۲۸۵۰۰ تومانی وارد می‌شود و باید با قیمت مصوب عرضه شود.
از سال۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ کمترین تورم در بازار تخم‌مرغ وجود داشت و بازار با مازاد تولید هم مواجه بود. این روند ادامه داشت تا زمانی که مدیریت واردات نهاده در سال‌جاری دچار مشکل شد.
در سال‌های گذشته حدود ۲۰۰ واردکننده نهاده فعال بودند که این تعدد سبب ایجاد رقابت شده بود اما در سال‌جاری واردکنندگان نهاده، محدود به چند نفر شدند که سبب بازگشت انحصار برای این افراد شده است. این واردکنندگان در یک سال اخیر سود بی‌سابقه‌ای به‌دست آورده‌اند.
رانت‌های موجود در بخش توزیع
مجتبی رسولی، تولیدکننده مرغ: در سامانه بازارگاه وزارت جهادکشاورزی، نهاده موجود نیست. مرغداران نمی‌توانند نهاده‌ها را با قیمت ۲ برابری که واردکنندگان عرضه می‌کنند، بخرند چون هزینه تمام‌شده بالا می‌رود اما نمی‌توانیم قیمت مرغ را بالا ببریم چون مرغ، قیمت مصوب دارد و بالاتر از آن بفروشیم تعزیراتی می‌شویم. مداخلات مکرر دولت در صنعت مرغداری سبب تضعیف آن شده است.
در مورد خرید نهاده و فروش مرغ، هیچ اختیاری نداریم و باید تابع تصمیمات دولتی باشیم. در مورد خرید مرغ مادر که انواع مختلفی دارد، وزارت جهادکشاورزی اجبار کرده که از یک نوع خاص استفاده کنیم درحالی‌که ترجیح ما استفاده از نوع دیگری از مرغ مادر است که راندمان بالاتری دارد.
مرغدار، مرغ را ۱۳۰ هزار تومان به فروش می‌رساند اما به‌دست مردم با قیمت ۱۷۰ هزار تومان می‌رسد که علت آن رانت‌های موجود در بخش توزیع است.
اگر وزارت جهادکشاورزی مداخله نمی‌کرد، ایران حتی امکان صادرات مرغ هم داشت. فشار دولت بر تولیدکنندگان مرغ مانع توسعه شده است.
انحصار واردکنندگان نهاده باید شکسته شود
محمدعلی کمالی مشاور اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی: حدود ۱۶ هزار واحد مرغداری گوشتی فعال هستند اما دولت یارانه را به چند واردکننده نهاده می‌دهد. قرار بود این نهاده در سامانه بازارگاه عرضه شود و مرغدار از سامانه خریداری کند و مرغ را با قیمت پایین تولید و عرضه کند.
تا سال گذشته قواعد مناسبی بر سامانه بازارگاه حاکم بود و تولید و عرضه مرغ نسبتا مشکلی نداشت. از اواسط سال گذشته با تغییر سیاست‌های مربوطه، دسترسی مرغداران به نهاده‌ها دچار مشکل شده است. وزارت جهادکشاورزی برای تولید مرغ، برنامه افزایشی اعلام کرده بود اما ارز تخصیصی به نهاده‌های مرغ، کمتر شد.
واردکنندگان نهاده هم‌اکنون بر سیاست‌های صنعت مرغ، سوار شده‌اند. نهاده با ارز ترجیحی وارد کشور شده اما با نرخ آزاد به‌دست مرغدار می‌رسد. پیشنهاد می‌کنم نهاده به‌طور مستقیم به تشکل‌های مرغداری عرضه شود.
در دولت سیزدهم وزارت جهادکشاورزی به تولیدکنندگان مرغ و تخم‌مرغ، حسن‌ظن داشت. ما بارها به وزیر فعلی جهادکشاورزی پیشنهاد کرده‌ایم برای رفع مشکل صنعت مرغ حاضریم مسئولیت کل زنجیره را به‌عهده بگیریم اما هیچ جوابی نداده است.
برخی واردکنندگان نهاده عمدا محموله‌های خود را روی کشتی نگه می‌دارند تا در بازار، قیمت‌ها بالاتر برود و آنگاه به بازار عرضه کنند. هم‌اکنون مرغدار مجبور است پول نهاده را نقدی به واردکننده بدهد و ۲ماه بعد تحویل بگیرد و واردکنندگان از این محل هم سود می‌کنند.
از سوی دیگر قیمت نهاده‌ها در جهان ارزان شده اما در ایران با وجود تداوم تخصیص ارز ترجیحی گران شده است. اگر این روند تامین نهاده به همین وضعیت فعلی ادامه پیدا کند قیمت مرغ صعودی خواهد بود.