شاید رد پای اقیانوس باستانی در تپه‌های مریخ نهفته باشد
ارتباط فردا: هزاران تپه در مریخ حاوی لایه‌هایی از کانی‌های رس هستند که در اثر برخورد آب جاری با صخره‌ها در دوره وقوع سیل در نواحی شمالی مریخ تشکیل شده‌اند.
به نقل از اسپیس، اکنون یک گروه پژوهشی به نکات جدیدی درباره تپه‌های سیاره سرخ دست یافته‌اند. «جو مک‌نیل»(Joe McNeil)T پژوهشگر «موزه تاریخ طبیعی لندن» گفت: این پژوهش به ما نشان می‌دهد که آب‌وهوای مریخ در گذشته‌های دور به طور چشمگیری متفاوت بوده است. تپه‌های مریخ سرشار از کانی‌های رس هستند و این بدان معناست که چهار میلیارد سال پیش آب مایع احتمالا در مقادیر زیادی روی سطح سیاره وجود داشته است.
مریخ یک سیاره با دو نیمه متفاوت است. در جنوب این سیاره، ارتفاعات باستانی قرار دارند؛ در حالی که در شمال، دشت‌های فرسوده عمدتا کم‌ارتفاع قرار دارند و گمان می‌رود زمانی حجم زیادی از آب در آنها وجود داشته است. در واقع، شواهدی که نشان می‌دهند مریخ زمانی گرم‌تر و مرطوب‌تر بوده و رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و احتمالا حتی اقیانوس‌هایی در تقریبا چهار میلیارد سال پیش آن وجود داشته‌اند، رو به افزایش هستند.
مک‌نیل و گروهش، شواهد دیگری را مبنی بر وجود یک دریای شمالی یافته‌اند که از منطقه‌ای شامل بیش از ۱۵ هزار تپه حاوی کانی‌های رس به ارتفاع ۵۰۰ متر به دست آمده‌اند. همه تپه‌ها از یک منطقه مرتفع باقی مانده‌اند که صدها کیلومتر عقب‌نشینی کرده و توسط آب و باد در منطقه «هامونه کرایس»(Chryse Planitia) در شمال و غرب منطقه کوهستانی جنوبی موسوم به «ماورت ولیز»(Mawrth Vallis) فرسایش یافته است. هامونه کرایس که محل فرود ماموریت «وایکینگ ۱»(Viking ۱) ناسا در سال ۱۹۷۶ بوده، یک دشت وسیع شکل‌گرفته در اثر برخورد باستانی است.
مک‌نیل و گروهش به کمک عکس‌های با وضوح بالا و داده‌های ترکیبی به‌دست‌آمده با تجهیزات «های‌رایز»(HiRISE) و «کریسم»(CRISM) در «مدارگرد شناسایی مریخ»(Mars Reconnaissance Orbiter) ناسا و ماموریت «مارس اکسپرس»(Mars Express) و «مدارگرد ردیاب گاز اگزومارس»(ExoMars Orbiter) آژانس فضایی اروپا نشان دادند که تپه‌های مریخ از رسوبات لایه‌ای ساخته شده‌اند و در میان این لایه‌ها تا ۳۵۰ متر کانی‌های رس وجود دارد.
کانی‌های رس هنگامی تشکیل می‌شوند که آب مایع در آنها فرو می‌رود و برای میلیون‌ها سال با آن در تعامل قرار می‌گیرد. مک‌نیل گفت: این نشان می‌دهد که برای مدت طولانی آب زیادی روی سطح وجود داشته است. احتمال می‌رود که این آب از یک اقیانوس باستانی در شمال مریخ آمده باشد، اما این ایده هنوز بحث‌برانگیز است.
زیر لایه‌های رس، لایه‌های قدیمی‌تری از سنگ وجود دارند که حاوی رس نیستند. در قسمت بالای لایه‌های رس نیز لایه‌های جوان‌تری از سنگ وجود دارند که حاوی خاک رس نیستند. به نظر می‌رسد لایه‌های رس مربوط به یک دوره مرطوب خاص در تاریخ مریخ موسوم به دوره «Noachian» (محدوده زمانی بین ۴.۲ تا ۳.۷ میلیارد سال پیش) هستند که یک دوره زمین‌شناسی است و با حضور آب مایع در مریخ مشخص می‌شود.
مک‌نیل گفت: این تپه‌ها یک تاریخ تقریبا کامل را از وجود آب در این منطقه حفظ کرده‌اند. مریخ‌نورد آینده «روزالیند فرانکلین»(Rosalind Franklin) آژانس فضایی اروپا به کاوش در نزدیکی این منطقه خواهد پرداخت تا مشخص کند که آیا مریخ تا به حال اقیانوس داشته است و در صورت وجود اقیانوس، آیا ممکن است زندگی در آنجا وجود داشته باشد.
منطقه حاوی تپه‌های رس از نظر زمین‌شناسی به منطقه «اکسیا پلانوم»(Oxia Planum) متصل است که مریخ‌نورد روزالیند فرانکلین در سال ۲۰۲۸ در آنجا به جست‌وجوی زندگی گذشته مریخ خواهد پرداخت. اکنون امید می‌رود مریخ‌نورد روزالیند فرانکلین به مکانی برود که بهترین شانس را برای یافتن شواهد موجودات سیاره سرخ در گذشته دارد.
این پژوهش در مجله «Nature Geoscience» به چاپ رسید.
انتهای پیام
