۴ گروه فقط سهمیه ۵ هزار تومانی دارند؛ فردی که خودروی دستدوم می خرد، کارت سوخت می گیرد؟ | تکلیف مالکان چند خودرو چه می شود؟
به گزارش همشهریآنلاین، مصوبه بنزینی اخیر دولت، دوباره بحث مالکیت خودرو، مصرف واقعی و عدالت یارانهای را در فضای سیاستگذاری سوخت در کشور پررنگ کرده است؛ سالها بود که مصرف کنندگان به سهمیه ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر بنزین ۳۰۰۰ تومانی در هر کارت سوخت عادت کرده بودند و در صورت نیاز با کارت های سوخت اضطراری در جایگاه ها با همان نرخ ۳ هزار تومان استفاده می کردند اما تصمیم تازه دولت برای اعمال نرخ ۵۰۰۰ تومانی (نرخ سه) بر بخشی از مصرف که قرار است از ۲۲ آذر آغاز شود، این معادله را وارد مرحله جدیدی کرده است.
- اعلام زمان قطعی اجرای بنزین ۳ نرخی؛ قیمتها به این صورت اعمال می شود
بر اساس مصوبهای که طی هفتههای اخیر اعلام شد، از این پس مصرف مازاد بر سهمیهها و نیز چند دسته از کارتها از نظام سهمیهای خارج میشوند:
کارتهای سوخت جایگاهها، کارت خودروهای دولتی(به جز خودروهای خدماتی و امدادی)، کارت خودروهای دوم و بیشتر هر فرد و همینطور خودروهایی که بهتازگی پلاک(نوشماره یعنی خودروهایی که پیش از این هیچ پلاکی نداشتهاند) میشوند. این کارتها دیگر از سهمیههای ۶۰ و ۱۰۰ لیتری برخوردار نیستند و تمام سوخت آنها با قیمت ۵۰۰۰ تومان محاسبه خواهد شد.
همین تغییر به ظاهر ساده، رشتهای از پرسشهای جدی را در میان عامه مردم به وجود آورده: چرا دولت مبنای تصمیمگیری را «فرد» قرار داده و نه «خانوار»؟ تکلیف خانوادههایی که چند خودرو دارند چیست؟ آیا موج جابهجایی سند برای دور زدن طرح رصد خواهد شد؟ و مهمتر از همه، دولت در این مرحله به دنبال کنترل مصرف است یا اصلاح ساختاری شبکه سوخت؟
در این میان شرکت ملی پالایش و پخش اعلام میکند که برای اجرای کامل این سیاستها صددرصد آماده است؛ از سامانه انتخاب خودروی یارانهای برای مالکین چندخودرو گرفته تا اتصال دادهای با پلیس راهور و فرآیند صدور کارتهای جدید. اما هنوز بخش مهمی از ابهامات برای افکار عمومی پابرجاست؛ چرا که این تصمیم نه فقط بر الگوی مصرف، بلکه بر رفتار مالکیت، بازار نقلوانتقال خودرو و حتی اعتماد عمومی به سیاستهای سوخت اثر میگذارد.
به همین دلیل عباس باصفا، مدیر سامانه هوشمند سوخت ایران جزئیات مهمی را در این زمینه مطرح می کند. اینکه مصوبه به طور دقیق چه میگوید، چه چیزهایی هنوز قطعی نیست و این اصلاحات چگونه میتواند مسیر آینده نظام هوشمند سوخت را تغییر دهد. در ادامه شرح این گفت و گو می آید:
کارت جایگاه مشمول قیمت گذاری جدید شد
سؤال اصلی مردم این است که با تصمیم و مصوبه جدید دولت، چه اتفاقی برای کارتهای سوخت میافتد؟ مردم درباره کارت سوخت خودروهای جدید و قدیمی و همچنین هنگام خرید و فروش خودرو نگران سهمیهشان هستند. لطفاً یک توضیح کلی بفرمایید.
طبق مصوبه مقرر شده است که خودروهای دولتی (بهجز آمبولانسها)، خودروهای مناطق آزاد و خودروهای نوشماره، سهمیه نرخ یک آنها صفر شود. مجموع سهمیه نرخ یک و نرخ دو (۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی) به سهمیه نرخ سه منتقل میشود؛ یعنی درعمل این خودروها فقط با کارت آزاد جایگاه و با قیمت ۵۰۰۰ تومان سوختگیری میکنند.
تعریف نوشماره دقیقاً چیست؟
خودروی نوشماره به خودرویی گفته میشود که برای اولین بار تولید و پلاکگذاری میشود و تاریخ سند آن بعد از زمان اجرای مصوبه باشد. بنابراین خودروهایی که اکنون در دست مردم است، مشمول این حکم نیست؛ مگر خودروهایی که بعد از اعلام آغاز اجرای طرح، برای اولینبار پلاک میشوند.
اگر فردی خودروی دستدوم بخرد و تعویض پلاک کند، آیا خودروی او نوشماره محسوب میشود؟
خیر. چون پلاک این خودرو قبلاً صادر شده و اطلاعات VIN آن در سامانه فراجا ثبت شده است، از نظر ما نوشماره محسوب نمیشود. فقط خودرویی نوشماره خواهد بود که برای اولین بار در پلیس راهور پلاک بخورد.
۶ میلیون کارت سوخت غیر فعال در کشور
با اجرای مصوبه دولت، تکلیف خودروها و ماشینآلاتی که غیرفعال هستند چیست؟ بعضی از مالکان از کارت سوخت خودروهای غیرفعال سوءاستفاده میکنند. وضعیت این کارتها چگونه است؟
هر کارت سوختی که تراکنش داشته باشد، از نظر ما فعال محسوب میشود و امکان پایش تکبهتک آنها وجود ندارد. اگر شخصی کارتش مورد سوءاستفاده قرار گرفته باشد، به محض مراجعه به یکی از مناطق ما و اعلام مفقودی، کارت فوراً ابطال میشود.
در کشور حدود ۳۱ میلیون کارت سوخت فعال وجود دارد، ۲۵ میلیون برای خودروهای سواری و عمومی و ۶ میلیون برای موتورسیکلتها. از این تعداد، ۲۵ میلیون کارت دارای تراکنش هستند و حدود ۶ میلیون کارت تراکنشی ندارند؛ یعنی کارت فعال است اما استفاده نمیشود.
این شایعه میان مردم پخش شده که سهمیههای بنزین ۱۵۰۰ تومانی (۶۰ لیتر) و ۳۰۰۰ تومانی (۱۰۰ لیتر) قرار است به تدریج حذف شود. آیا این موضوع در برنامه دولت است یا در مصوبه جدید اشارهای به آن شده؟
من در این خصوص اطلاعی ندارم. ما صرفاً مجری مصوبات دولت و مجلس هستیم. هر تصمیمی بگیرند، ما فقط اجراکننده هستیم.
پس فعلاً چیزی که به شما ابلاغ شده، ثابت بودن سهمیههاست. چرا باید دوباره از کارت سوخت استفاده شود با اینکه بناست سوخت آزاد با قیمت ۵۰۰۰ تومانی عرضه شود؟
ببینید، ممکن است شما درخواست کارت هوشمند سوخت داده باشید اما کارت هنوز به دستتان نرسیده باشد، یا ممکن است کارت را فراموش کرده باشید؛ مثلاً در سفر کارت را جا گذاشته باشید. کارتهای اضطراری بیشتر برای چنین مواردی هستند، یعنی وقتی فرد کارت خودش را فراموش کرده است.
طبق قانون بودجه ۱۴۰۳، شرکت ملی پخش مکلف است ۹۵ درصد سوختگیریها را با کارت شخصی انجام دهد و فقط ۵ درصد برای کارت اضطراری قابل استفاده است؛ آن هم فقط در موارد ضروری که توضیح دادم. هدف این است که همه مردم از سهمیه سوخت شخصی خود استفاده کنند.
بر اساس تحلیل دادهها و تراکنشهایی که وارد سامانه هوشمند سوخت میشود، حدود ۸۰ درصد مردم از سهمیه نرخ یک (۶۰ لیتر ۱۵۰۰ تومانی) خود استفاده میکنند. اما درصدی از مردم اصلاً از سهمیه نرخ ۲ (۱۰۰ لیتر ۳۰۰۰ تومانی) استفاده نمیکنند؛ با اینکه سهمیه دارند، به سمت کارت اضطراری(کارت جایگاه) میروند. علت این است که پیش از این، بین قیمت نرخ ۲ و قیمت آزاد جایگاه تفاوت زیادی نبود.
از طرفی، تراکنشهای کارت اضطراری شناسهدار نیست و ممکن است بعداً مشکلاتی ایجاد کند. برای همین همیشه گفتهایم مردم اول از کارت شخصی خودشان استفاده کنند. آن ۵ درصد استفاده مجاز از کارت اضطراری فقط برای مواقعی است که فرد کارت را فراموش کرده و در مسیر یا جایگاه دچار مشکل نشود.
آمار مصرف بنزین با کارت شخصی و کارت جایگاه
حدود ۵۴ تا ۵۵ درصد مردم از کارت شخصی استفاده میکنند و حدود ۴۵ درصد از کارت اضطراری جایگاه. به همین دلیل مشخص نیست که مردم دقیقاً چه مقدار از بنزین ۳۰۰۰ تومانی مصرف میکنند.
البته بر اساس گزارشهای تحلیلی که از تراکنشهای نرخ ۱ و ۲ استخراج شده، نزدیک به ۷۵ تا ۸۰ درصد و حتی در برخی موارد تا ۹۰ درصد سهمیه نرخ ۱ و ۲ مردم کفاف مصرفشان را میدهد و نیازی به استفاده از کارت اضطراری ندارند.
آمادگی ۱۰۰ درصدی برای آغاز اجرای طرح
چه میزان برای اجرای مصوبه جدید دولت در اعمال نرخ سوم و محدودیت های آن آمادگی دارید؟
در مورد آمادگی برای آغاز اجرای طرح، ما کاملاً آمادهایم؛ صددرصد آمادگی وجود دارد. سامانه مخصوص مالکان دارای بیش از یک خودرو طراحی و پیادهسازی شده و سایت فعال است؛ تستهای پایلوت انجام شده و همهچیز آزمایش شده است.
در این روش فرد وارد سامانه میشود، خودروهای خود را که اطلاعاتشان از پلیس راهور دریافت شده، مشاهده میکند. سپس یکی از آنها را به عنوان خودروی یارانهای انتخاب میکند و برای بقیه که خودروی شخصی محسوب میشوند باید درخواست صدور کارت جدید بدهد.
ما برای همه خودروها کارت سوخت جدید صادر میکنیم، اما درباره کارتهایی که ابطال میشوند، کارتهای مربوط به خودروهای شخصیِ افراد دارای بیش از یک خودرو، سهمیه نرخ یک و نرخ دو آنها حذف شده و مجموع این سهمیهها روی نرخ سه قرار میگیرد؛ یعنی برای این خودروها ۱۶۰ لیتر با نرخ سوم و قیمت جایگاه محاسبه میشود.
تاکنون معیار مالکیت فردی است نه خانوادگی
آقای باصفا، به موضوع خانوادههایی که چند خودرو به نام یک فرد دارند اشاره کردید. این روزها بازار نقلوانتقال سند خودرو داغ شده؛ به این شکل که اگر دو یا سه خودرو به نام پدر خانواده باشد، آنها را به نام دیگر اعضای خانواده منتقل میکند. آیا برای این موضوع رصد یا نظارتی پیشبینی شده است؟ چون یک خانواده چهار نفره میتواند چهار خودرو داشته باشد.
فعلاً بر اساس تصمیمنامه هیات وزیران، ملاک اجرای طرح این است که یک فرد برای استفاده از سهمیه نرخ یک و دو بیش از یک خودرو نداشته باشد. تاکنون تصمیمی درباره محدود کردن تعداد خودروهای یک خانواده گرفته نشده است و معیار، مالکیت فردی است و نه تعداد خودروهای خانواده.
هدف دولت این است که در ساماندهی سوخت کشور به نتایج مثبت و قابل لمس برسد.
بر اساس اعلام سخنگوی دولت، مصوبه اصلاح قیمت بنزین و افزایش نرخ بنزین آزاد جایگاهها به پنج هزار تومان از بامداد روز شنبه ۲۲ آذرماه آغاز می شود؛ با اجرایی شدن مصوبه دولت، سهمیه بنزین خودروهای دولتی، وارداتی و منطقه آزاد حذف میشود و کسانی که میخواهند از کارت بنزین جایگاههای سوخت استفاده کنند، باید بابت هر لیتر بنزین پنج هزار تومان بپردازند.
درآمد حاصل از اجرای این طرح صرف پرداخت کم هزینه های معیشتی به خانوارهای کم درآمد در قالب طرح کالابرگ الکترونیک خواهد شد.